Księstwo Warszawskie (1807) - mapa Rysunek z opisami. autor: Dagome24. Klasa 7 Historia . Ziemie polskie po Kongresie Wiedeńskim Brakujące słowo. autor: Stafima.
3 maja 1815. Podczas kongresu wiedeńskiego Rosja zawarła z Austrią i Prusami umowy o podziale Księstwa Warszawskiego oraz o utworzeniu Wolnego Miasta Krakowa. Panuje przekonanie, że w czasie kongresu wiedeńskiego stworzony został system, który przetrwał do I wojny światowej. Nie jest ono słuszne. Wystarczy choćby zerknąć na mapę Europy sprzed dwóch wieków i porównać ją do późniejszej o sto lat (1914 r.), by przekonać się, że ład wiedeński nie jest natomiast, że w tamtym stuleciu sprawa polska spychana była coraz mocniej na margines wielkiej polityki, choć jeszcze na kongresie wiedeńskim zajmowała ważne miejsce. Z tym, że już wtedy między słowami możnych ówczesnego świata a czynami ziała I zarzekał się przecież, że odbuduje Polskę, ponieważ „dał Polakom słowo”. Okazało się, że jego polityczne plany były w gruncie rzeczy kartą przetargową w zakulisowych negocjacjach z Austrią, Prusami i Wielką Polski został w Wiedniu przypieczętowany na lata, choć wcale tak stać się nie musiało. Francuzi przegrali wojnę, a wygrali pokój, bo w swoich szeregach mieli Charlesa de Talleyranda. Myśmy takiej osoby w Wiedniu nie drugiej strony, stale utyskujemy, że państwa zaborcze nie miały litości dla Polski, także na kongresie wiedeńskim. Zapominamy, że inne nacje: Czesi, Słowacy, Bułgarzy, Serbowie, Chorwaci, Słoweńcy czy Ukraińcy, bez państwa żyli o wiele dłużej niż tylko my byliśmy też podzieleni między obce państwa. I nie tylko naród polski zachował odrębność i świadomość narodową i poczucie jedności trzech rozdzielonych jego dawali, potem zabieraliKongres wiedeński w odniesieniu do Polski i Polaków można porównać do deseru. Zanim jednak Austria, Prusy i Rosja do niego doszły, najpierw „spożyły” w postaci trzydaniowego obiadu Rzeczpospolitą Obojga im to zaledwie dwie dekady z niewielkim okładem, choć do „połknięcia” mieli wtedy jeszcze obszar większy niż terytorium dzisiejszej III RP, Niemiec, Czech, Słowacji razem wziętych. „Przełykanie deseru”, czyli uporanie się z przywilejami, które Polacy otrzymali podczas kongresu monarchów, zajęło zaborcom w sumie więcej czasu niż zagarnięcie całej był tym, który zakłócił Petersburgowi, Berlinowi i Wiedniowi „proces trawienia” ziem Polski. Spory między uczestnikami kongresu, czyli zwykła rywalizacja mocarstw o zachowanie możliwej równowagi sił, miały wpływ na to, że zaborcy w Wiedniu postanowili dać Polakom w miarę solidny napiwek; naturalnie spory w ich ocenie. Tak czy inaczej powstało Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie i Rzeczpospolita Krakowska, zwana Wolnym Miastem i podobieństwaDwa stulecia temu zaborcze potęgi miały zbliżoną do siebie nie tylko strukturę ustrojową, lecz też społeczną, istotnie różną od tej, którą miała I RP. Zaborcy postanowili przeobrazić Polaków na swój obraz. Rozbili równość szlachecką wobec prawa. Nadając tytuły hrabiów lub baronów, doprowadzili do formalnego usankcjonowania arystokracji jako odrębnego stanu. Drobna zaś szlachta, począwszy od zaściankowej i bezrolnej, została wyrzucona poza obręb warstw uprzywilejowanych. Skutek był taki, że wielowiekowy fundament, na którym opierało się funkcjonowanie wolnej Polski, został „ziemiach zabranych” – jak mówiono przez cały okres niewoli o terytorium leżącym na wschód od Niemna, Bugu, Zbrucza – najdłużej przechowywano rytuały i prawa Polski szlacheckiej, mimo że większość ludności była pochodzenia białoruskiego, ukraińskiego i litewskiego. Na „ziemiach zabranych” jeszcze we wczesnych latach 80. XIX w. funkcjonowały polskie zgromadzenia stanowe (sejmiki), do 1841 r. obowiązywał statut litewski z 1588 r., czyli z epoki, gdy na Litwie szkolnictwo i sądownictwo były urządzone w większości na wzór polski i przez Polaków pruski był w dużym stopniu przeciwieństwem „ziem zabranych”. Jego obszar, z wyjątkiem Poznańskiego w latach 1807--1814, znajdował się cały czas pod panowaniem Berlina. Kurs Prus wobec ziem polskich był też w gruncie rzeczy przez cały okres zaborów podobny, chociaż prowadzono go z różnym nasileniem. Wyjątkiem, w pewnym zakresie, było Wielkie Księstwo Habsburgów było równie trwałe i niezmienne. Polacy pod ich berłem pozostawali i to już od roku 1772. Wyjątkiem był przez pewien czas jedynie Kraków. Ale chociaż w Wiedniu mówiło się po niemiecku, to nie było zagrożenia wynarodowieniem. Historycy już dawno zauważyli, że nie mogło być germanizacji w państwie wielonarodowym, w którym Niemcy byli mniejszością. Lapidarnie rzecz ujmując: w państwie Habsburgów kosmopolityzm był jedynym możliwym patriotyzmem. Oczywiście, że dwór wiedeński próbował do lat 60. XIX stulecia robić, ile mógł, by język niemiecki zaczął pełnić rolę czynnika jednoczącego monarchię, coś na wzór łaciny w okresie wieków bieg dziejów targał za to tzw. centralnymi ziemiami Polski w okresie zaborów. Najpierw (1795– 1807) znajdowały się pod władzą pruską lub austriacką. Przez następnych osiem lat jako Księstwo Warszawskie było w istocie protektoratem kongresie wiedeńskim powołano do życia Królestwo Kongresowe. Potem przez rok, w dobie insurekcji listopadowej i wojny z Rosją, ziemie centralne były suwerenne. Następne trzydziestolecie to czas rosyjskiej dyktatury wojskowej, potężnej rusyfikacji administracji centralnej, ale przy zachowaniu polskiej administracji terenowej oraz wyodrębnić dwuletni okres (1861–1863), gdy Petersburg chciał przekształcić Królestwo w autonomiczną prowincję imperium rosyjskiego, w której władzę sprawować miała szlachta, współdziałając w tym celu z mieszczaństwem oraz z chłopami. Powstanie styczniowe zatrzymało ten proces. Po jego zdławieniu nastąpiła zmasowana rusyfikacja urzędników, w tym nauczycieli. I znów należy przyznać, że carat nie próbował za wszelką cenę rusyfikować ludności polskiej. Nie zatrzymywał też rozwoju gospodarczego ziem polskich, które na ogół rozwijały się prężniej niż PolskieNa kongresie wiedeńskim stosunkowo najdogodniejsze przywileje dostali Polacy od cara Aleksandra I. Tego władcę za najciekawszego – choć nie wielkiego – z całej dynastii Romanowów uważa świetny znawca Rosji, prof. Andrzej Nowak z UJ.– Jest on niedoceniany w Rosji, głównie dlatego, że jego ulubioną ideą było igranie z myślą o Polsce jako czynniku, który można wykorzystać w zabiegach o dominację nad całą Europą – mówi prof. Nowak. – W zamierzeniach Aleksandra I Polska miała być nieprześladowaną częścią imperium, obłaskawianą przywilejami, co bardzo denerwowało sporą część elit rosyjskich. Car chciał, by Królestwo Polskie pełniło rolę pola doświadczalnego dla całej zdecydował się wydać konstytucję dla Królestwa. W teorii była jedną z najliberalniejszych w ówczesnej Europie. Spośród trzymilionowej ludności Królestwa Polskiego w momencie powstania około 100 tys. obywateli uzyskało prawa wyborcze. Dla porównania, w tym samym okresie Ludwik XVIII nadał konstytucję, która takie uprawnienia dawała ok. 80 tys. Francuzów, choć Francja liczyła 32 mln ludzi. Praw, które mieli mieszkańcy samej Rosji, nie można porównywać z tymi, które dał Królestwu Aleksander. Prof. Andrzej Andrusiewicz, biograf Aleksandra I, twierdzi wręcz, że car kochał Polskę. Zaznacza jednak: – Owszem, stopniowo ograniczał prawa Królestwa Polskiego, ale on był carem piętnastoletnie dzieje Królestwa Polskiego, oceniane są z reguły przez pryzmat dramatycznego finału, czyli nocy listopadowej. Zapomina się, niestety, że ten okres był swego rodzaju fenomenem w historii Polski. Być może Polacy nigdy nie rozwijali się tak prężnie pod względem gospodarczym czy wręcz cywilizacyjnym jak wówczas. Mieszkańców Królestwa przybywało w tempie niesamowitym. W 1816 r. było ich 3 mln, a w chwili wybuchu powstania listopadowego 4,3 mln. Warszawa w 1830 r. była miastem ponad 130-tysięcznym, a piętnaście lat wcześniej miała 80 PrusyNa kongresie wiedeńskim zapadła też decyzja o powstaniu Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Zostało ono włączone do Prus i stanowiło integralną część państwa rządzonego przez króla Fryderyka Wilhelma III. Liczyło 29 tys. km kw. powierzchni (niewiele mniej niż obszar dzisiejszej Wielkopolski). Miało 786 tys. mieszkańców (blisko 250 tys. więcej niż obecny Poznań).Fryderyk Wilhelm III w maju 1815 r. wydał odezwę skierowaną do mieszkańców Wielkiego Księstwa Poznańskiego: „Będziecie wcieleni do mojej monarchii, nie potrzebując wyrzekać się waszej narodowości. Język wasz ma być obok niemieckiego we wszystkich publicznych aktach używany”. Król gwarantował też Polakom dostęp do wszystkich urzędów, godności i zaszczytów w jego ją słowami: „Liczę na waszą wdzięczność”. Rolę pośrednika między królem a poddanymi w księstwie pełnił książę Antoni Radziwiłł, noszący tytuł namiestnika. Była to funkcja reprezentacyjna, a rzeczywiste rządy sprawował naczelny prezes. Pierwszym posiadaczem tego tytułu został Joseph von Zerboni di Sposetti, na ogół przychylny Polakom. Taki był też następny naczelny prezes: Johann von w Wielkim Księstwie Poznańskim pozostały polskie. W 1822 r. władze Prus wydały nawet zarządzenie, które zakazywało niemczenia narodu polskiego i zabierania mu „tej największej świętości, jaką jest religia i język”. I faktycznie, przez pierwsze 15 lat do prześladowań Polaków na tle narodowościowym i religijnym nie formalnie Wielkie Księstwo Poznańskie przestało istnieć w 1848 r., to autonomią cieszyło się tylko do wybuchu powstania listopadowego. Berlin przestraszył się go. Już w grudniu 1830 r. zlikwidowany został urząd namiestnika. Zaczęła się germanizacja, a potem kolonizacja. Na sile przybrała, gdy do władzy doszedł Otto von Bismarck, nazywany „polakożercą”. Warto jednak pamiętać, że dla żelaznego kanclerza Polacy byli niebezpieczni przede wszystkim z powodów ekonomicznych. Bał się ich zaradności, przedsiębiorczości. I miał rację, bo Polacy potrafili się przeciwstawić jego planom i sporym pieniądzom, które wydawał na walkę z była walka dwóch nacjonalizmów: niemieckiego i polskiego. Dla Polaków była przy tym grą o przetrwanie. Trzeba jednak mieć świadomość, że niemal nic w historii nie jest czarno-białe. Bismarck, który dążył do skolonizowania ziem polskich, nie był przeciwny zakładaniu firm przez Polaków. Stawiał warunek: lojalność wobec KrakówRzeczpospolita Krakowska obejmowała Kraków, trzy inne miasta – Chrzanów, Trzebinię i Nową Górę – oraz 244 wsie. Na obszarze 1164 km kw., 3,5-krotnie większym niż powierzchnia obecnego Krakowa, mieszkało w 1815 r. 88 tys. ludzi, w tym 23 tys. w stolicy. Mikroskopijne państewko było kontrolowane przez rezydentów z trzech zaborczych państw. Konstytucja z 1818 r. na czele Rzeczypospolitej postawiła 13-osobowy senat, z prezesem na czele. Pierwszym został – z polecenia Aleksandra I – Stanisław Wodzicki. Cieszył się on poparciem rezydentów, co skutkowało tym, że Wodzicki rządził dość twardą ręką i mimo starań ze strony przeciwników władzę sprawował do śmierci w 1843 był „religią kraju”. Sędziami mogli być natomiast jedynie doktorzy prawa i to zamożni. W Rzeczypospolitej Krakowskiej cały czas obowiązywał Kodeks Napoleona oraz prawo francuskie. Ulgi celne spowodowały, że Kraków rozwijał się szybko, stając się centrum handlowym również dla ziem polskich należących do wszystkich państw zaborczych. Kwitło rzemiosło, górnictwo, hutnictwo. Wraz z zamożnością przybywało Rzeczypospolitej mieszkańców. W 1843 r. liczyła już 146 tys. osób, a sam Kraków miał 43 tys., w tym ponad 13 tys. narodowości 1833 r. państwa opiekuńcze narzuciły jej nową konstytucję. Ta do minimum ograniczyła wpływ mieszkańców na losy Rzeczpospolitej. Odebrano też Krakowowi prawo do wolnego handlu. Potem przyszła okupacja austriacka. Nieudane powstanie krakowskie stanowiło kres tego ciekawego tworu. Rzeczpospolita została włączona do zanim doczeka się pochwał za traktowanie Polaków w okresie panowania Franciszka Józefa I, była przez dziesięciolecia (od 1772 r.) pod władzą Franciszka I, tym zaborcą, który Polakom dawał najskromniejsze możliwości rozwoju ekonomicznego, a wobec politycznych aspiracji naszych przodków rząd w Wiedniu był zdecydowanie na „nie”.KSIĄŻKIStanisław Grodziski, „Rzeczpospolita Krakowska”.Książkę napisał najlepszy znawca tego zagadnienia. Prof. Grodziski przedstawił historię Wolnego Miasta Krakowa w latach 1815–1846: jego powstanie, ustrój, kłopotliwe położenie między trzema zaborcami (rosyjskim, austriackim i pruskim). Przypomniał słowa niemieckiego uczonego Konstantego Wurzbacha, który ironicznie porównał sytuację Rzeczpospolitej Krakowskiej do myszy obserwowanej przez trzy koty. Wydawnictwo Trzeciakowski „Pod pruskim zaborem 1850–1918”.Inny świetny znawca epoki rozbiorowej swoją pracę poświęcił sytuacji Polaków żyjących pod panowaniem pruskim. Prof. Trzeciakowski starał się w niej odpowiedzieć na pytanie, dlaczego ludność polska na tamtych ziemiach mimo wieloletniej niewoli nie tylko nie uległa procesowi germanizacyjnemu, lecz wręcz przeciwnie, wzmocniła swoje poczucie odrębności narodowej? Wiedza Łazuga „Kalkulować... Polacy na szczytach monarchii”.Prof. Łazuga jest poznańskim historykiem, ale od lat zajmuje się również, a może przede wszystkim dziejami Polaków w okresie zaborów, którzy byli poddanymi dynastii habsburskiej. W swoim dorobku ma biografię Michała Bobrzyńskiego, świetną książkę:„Rządy polskie w Austrii. Gabinet Kazimierza hr. Badeniego”. Niniejsza pozycja przedstawia dzieje karier politycznych Polaków pod rządami Habsburgów, a zrobiło je co najmniej kilkadziesiąt osób. Wydawnictwo Zysk i Łepkowski „Polska – narodziny nowoczesnego narodu. 1764–1870”.Jeśli ktoś chce zrozumieć, jak funkcjonował w tamtym trudnym stuleciu naród polski, to lektura książki prof. Łepkowskiego jest niezbędna. A przy tym nadal niezwykle odkrywcza. PWN.Kultura na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim Kultura – bardzo ważna dla walki o polskość. Mogła rozwijać się w każdym z zaborów, a szczególnie w Królestwie Polskim Królestwo Polskie Warszawa – najważniejszy ośrodek - 1816 założenie Uniwersytetu Warszawskiego (wydziały: filozoficzno-matematyczny, prawny, lekarski, nauk i sztuk pięknych, teologiczny), działanie Instytutu Agronomicznego - 1826 założenie Szkoły Przygotowawczej Instytutu Politechnicznego - rozwój szkolnictwa (nadzór Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego) - rozwój Towarzystwa Przyjaciół Nauk (na czele stał Stanisław Staszic, następnie Julian Ursyn Niemcewicz) – zajmowało się różnymi dziedzinami wiedzy, popularyzowało naukę, gromadziło zbiory muzealne – ważny członek Towarzystwa – Samuel Bogumił Linde (autor wielkiego słownika języka polskiego) - działanie Teatru Narodowego pod opieką „ojca polskiego teatru” Wojciecha Bogusławskiego - debiuty muzyczne Fryderyka Chopin - rozwój prasy: „Gazeta Warszawska”, „Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego”, „Gazeta Codzienna Narodowa i Obca”, „Kurier Warszawski” - Antonio Carazzi (architekt) zaprojektował Pałac Staszica, Teatr Wielki Zabór rosyjski Wilno – najważniejszy ośrodek - działanie Uniwersytetu Wileńskiego (wydziały matematyczno-przyrodniczy, matematyczny, humanistyczny) – wybitni wykładowcy: Jan (astronom, matematyk, filozof) i Jędrzej (chemik, biolog, lekarz) Śniadeccy oraz Joachim Lelewel - działanie teatrów, towarzystw naukowych, księgarń, drukarń (prasa codzienna – „Dziennik Wileński”) - działanie Liceum Krzemienieckie na Wołyniu - poeci romantyczni: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Kamil Norwid Represje po powstaniu listopadowym: zamknięcie uniwersytetów w Warszawie, Wilnie, Liceum w Krzemieńcu oraz rozwiązanie Towarzystwa Przyjaciół Nauk, nałożenie cenzury na prasę i teatr Wielkie Księstwo Poznańskie - lata 30. i 40. wzrost znaczenia Księstwa dla polskiej kultury - Namiestnik Księstwa – Antoni Radziwiłł, kolekcjoner, mecenas kultury i nauki -ufundowanie Biblioteki Raczyńskich w 1829 - Tytus Działyński powołuje Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wolne Miasto Kraków - funkcjonowanie Akademii Krakowskiej: rozwój krakowskiego malarstwa dzięki katedrze sztuk pięknych - 1815 powołanie Towarzystwa Naukowego Krakowskiego - działanie Biblioteki Jagiellońskiej, teatrów, licznych drukarń - 1820 z inicjatywy Feliksa Radwańskiego powstają Planty (miejskie ogrody) Galicja – zabór austriacki - główny ośrodek – Lwów - 1817 ufundowanie instytutu naukowego przez Józefa Maksymiliana Ossolińskiego - ważne czasopisma: „Gazeta Lwowska”, „Rozmaitości” - współpraca Aleksandra Fredry z teatrem we Lwowie Ten materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych.
ii - ziemie polskie po kongresie wiedeŃskim. iii - europa i Świat po wioŚnie ludÓw. iv - ziemie polskie po wioŚnie ludÓw. v - i wojna Światowa.W kategorii tej znajduje się szeroki wybór starannie i szczegółowo opracowanych ściennych map szkolnych do historii powszechnej oraz historii Polski. Tematyczny przekrój przez wszystkie epoki historyczne obejmuje: prehistorię, starożytność, średniowiecze, historię nowożytną i najnowszą (współczesną). Wszystkie mapy wzbogacone są o kalendarium wydarzeń, portrety postaci historycznych oraz ilustracje przybliżające życie codzienne i osiągnięcia danej epoki (naukowe, kulturalne i społeczne). Część tematów opracowana jest w postaci map i plansz przekrojowych. Nowoczesną alternatywą dla map ściennych są mapy interaktywne, czyli multimedialne atlasy ćwiczeniowe z możliwością edycji, pozwalające tworzyć własne mapy, ćwiczenia i zadania. sy99A.